Dashuri dhe logjikë!

 

Spinoza, një nga shpirtrat e mëdhenj të Iluminizmit Evropian, thotë në veprën e tij të madhe "Etika" se keqardhja dhe urrejtja janë ndjenja trishtimi të kombinuara me idenë e kauzës së jashtme.

Dallimi midis tyre qëndron vetëm në natyrën e shkakut të jashtëm: në rastin e keqardhjes, është pikëpamja e gjendjes së mjerueshme të tjetrit; në rastin e urrejtjes, është vetë ekzistenca e tjetrit. Fakti që të dy emocionet i përkasin të njëjtës gjini do të thotë se transformimi i mëshirës në urrejtje nuk është i vështirë, por - siç na tregon përvoja e jetës - jo rrallë kur plotësohen kushtet e duhura.

Fakti që keqardhja dhe urrejtja, si të gjitha emocionet e tjera negative, janë vetëm nuanca të një ndjenje bazë trishtimi që vjen nga ndjenja e papërsosmërisë sonë, e çon Spinozën në përfundimin se veprimet tona nuk duhet të udhëhiqen nga emocionet, por nga logjika dhe se ne duhet bëjmë mirë, jo sepse kemi ndërmend të shmangim emocionet negative, por sepse logjika e dikton atë. Dhe, sepse çdo veprim shoqërohet gjithmonë me një emocion, vepra e mirë, domethënë, akti i imponuar nga logjika e bazuar në njohuri, shoqërohet gjithashtu me një emocion pozitiv që nuk lidhet me një shkak të jashtëm, sepse buron vetëm prej nesh - Spinoza e quan këtë ndjenjë "dashuri".

Cili është kriteri që përcakton kërkesat e logjikës? Duke ditur natyrën e gjërave dhe situatave përreth nesh, thotë Spinoza, duke na nxitur të bëjmë detyrën tonë. Për të qenë në gjendje ta bëjmë këtë, ne jemi të detyruar të njohim natyrën e gjërave dhe situatave në të cilat jetojmë, sepse njeriu racional e trajton gjithçka sipas natyrës së tij. Pra, ashtu siç është marrëzi të përdorësh normalisht një gotë si çekiç, ose të godasësh një luan në një karrocë, është marrëzi të trajtosh një qenie njerëzore ose si burim keqardhjeje për një sjellje të caktuar ose si një mjet arritjeje të një qëllimi egoist, edhe nëse ka një mantel shoqëror të tipit utilitar.

Çfarë mësimi mund të nxjerrim nga këto mendime të Spinozës në trajtimin e realitetit të përcaktuar - për brezin e sotëm - fenomeni i paparë i të huajve që gjejnë strehë në Shqipëri?

Aktualisht, trajtimi i këtyre njerëzve karakterizohet nga dhembshuria, individualisht, kolektivisht dhe në nivel shtetëror. Por keqardhja mund të kthehet në urrejtje në çdo kohë dhe për arsye krejt rastësore. E vetmja gjë që mund ta parandalojë këtë është që të merret me situatën në bazë se, sepse kemi të bëjmë me njerëz, ne e dimë shumë mirë se çfarë të bëjmë: ne duhet t’i ndihmojmë ata të rimarrin fatin e tyre, ne duhet t’i ndihmojmë ata. të rindërtojnë jetën e tyre dhe, nëse mundemi, t’i ndihmojmë të rimarrin vendlindjen.

Dhe ne do ta bëjmë atë, jo sepse jemi të shtyrë nga mëshira, as nga interesi utilitar. Ne do ta bëjmë atë sepse i përshtatet natyrës sonë të përbashkët njerëzore, sepse kjo është ajo që dikton logjika.

Sepse është një akt dashurie.

© copyright https://shprehje-filozofik.blogspot.com

©️Shprehje Filozofike